بورس کالا چیست؟
به گزارش خبرنگار اقتصاد بیمه بازاری منسجمی است که تعداد زیادی از تولیدکنندگان، کالای خود را عرضه می‌کنند، عمده کالای مربوط در این بازار پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه می‌شود.
در این بازار معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج و… دادوستد می‌شوند که یکی از مزایای این بازار، حضور نهادهای نظارتی و تنظیم‌کننده بازار است که تمامی تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و تجار کالا با حضور این نهادها، از مزایای قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار می‌شوند.
لازم به ذکر است، با آغاز دولت سیزدهم، دولت جهت شفافیت، کنترل قیمت و عرضه بهتر زنجیره فولاد را وارد بورس کالا شد.
عضو انجمن تولید کنندگان فولاد/ ماهیت صنعت فولاد و مکانیزم قیمت گذاری
در همین رابطه عضو انجمن تولید کنندگان فولاد در گفتگو با خبرنگار صنایع پیرامون ریشه مشکلات تولیدکنندگان فولاد و دلایل مخالفت آنها با عرضه فولاد تولیدی در بورس کالا، در ابتدا به تشریح ماهیت صنعت فولاد پرداخت و اظهار داشت:
طی یک زنجیره در صنعت فولاد محصولات مختلفی تولید می‌شود که محصول هر یک از این واحدها، مواد اولیه واحد بالادستی است.
به طور مثال، سنگ آهن که از معدن می‌آید تبدیل به کنسانتره شده سپس به گندله و بعد از آن تبدیل به آهن اسفنجی شده و آهن اسفنجی نیز تبدیل به شمش و تختال می‌شود و در نهایت شمش و تختال به محصولات نهایی، مقاطع فولادی یا ورق تبدیل می‌شود.
عضو انجمن تولید کنندگان فولاد همچنین با اشاره به تعیین مکانیزم قیمت گذاری محصولات طی سال‌ها کار کارشناسی، تصریح کرد:
هر آنچه که محصول نهایی در بورس قیمت خورد، درصدی از آن به محصولات پایین دستی اختصاص پیدا می‌کند.
در یک مثال ساده می‌توان گفت؛ اگرشمش خوزستان در بورس کالا ۱۰۰ هزار تومان قیمت خورد، قیمت آهن اسفنجی بشود ۵۱ درصد از آن ۱۰۰ هزار تومان؛ گندله بشود ۲۳ درصد از آن ۱۰۰ هزار تومان و کنسانتره ۱۶ درصد از آن ۱۰۰ هزار تومان می‌شود، یک روش بسیار متعادل که کل زنجیره را پوشش می‌دهد.
راهکارهای مقابله با رانت
احمد دنیا نور در ادامه با اشاره به رویکرد به اصطلاح ضد رانت وزارت صمت، اظهار داشت:
در ابتدا کلید واژه‌ای با عنوان جلوگیری از رانت ایجاد شد، حال باید دید رانت کجاست؟
قطعا رانت در وسط و یا انتهای زنجیره قرار ندارد بلکه در ابتدای آن قرار گرفته است.
ابتدای زنجیره هم که در اختیار بخش خصوصی نبوده و همه شرکت‌های بزرگ، دولتی و خصولتی هستند.
این شرکت‌ها شامل شرکت‌های خود وزارتخانه است، شرکت‌هایی که وزیر، مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره آنها را انتخاب می‌کند.
کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه افزود:
ممکن است ادعا کنند و بگویند که این شرکت‌ها همه خصوصی هستند، در صورتی که اصلا چنین نمی‌باشد بلکه تمام اعضای هیات‌مدیره و مدیرعامل این مجموعه‌ها را خود وزیر تعیین می‌کند، پس آنها دولتی هستند، اما تظاهر به خصوصی بودن می‌کند.
پس برای جلوگیری از رانت باید از ابتدای زنجیره آغاز کنیم.
لازم به ذکر است؛ طبق دستور العمل ابلاغی از وزارت صنعت تمام محصولات فولادی باید به بورس بروند در صورتی که صنعت فولاد با این دستورالعمل مسئله دارد.
اینکه می‌گویند باید همه به بورس بروند حرف صحیحی نیست.
۳ دلیل مخالفت با عرضه فولاد در بورس
وی در ادامه با اشاره به مصوبه دولت برای عرضه فولاد تولیدی در بورس کالا برای مقابله با رانت، آن را دارای سه ایراد اساسی دانست و گفت:
اول اینکه بورس کالا، بورس آزاد و استانداردی نیست، بورسی خوب است که در آن با عرضه و تقاضا، قیمت‌ها تعیین شود نه دستوری.
بورسی مرجع است، که استاندارد باشد نه بورسی که با دستور بگویند شما به بورس بیایید و مثلا این صندلی‌ها را ۱۰۰ تومان بفروشید.
دومین مشکل بورس این است که بورس ما بورس منصفی نیست زیرا مالکین بورس شرکت‌های بزرگ فولادی بوده و شرکت‌های بالادستی همه دولتی هستند بنابراین بالادست زنجیره هم دولتی است، پس بورس ابزار دست آنهاست و قطعا و منطقا باید مصالح آنها را پیگیری کند.
دلیل سوم نحوه محاسبه قیمت در بورس است که متاسفانه مشخص نیست.
به عنوان مثال می‌گویند محاسبه قیمت آهن اسفنجی بر اساس آهن اسفنجی هندوستان، شمش بر اساس FOB خلیج فارس، گندله بر اساس CIS چرا باید چنین باشد؟ اینها را از کجا پیدا می‌کنید؟
اگر قرار است شاخصی تعیین شود باید برای همه برابر باشد.
بورس کالای ایران، بورسی تقلبی و فیک
به گزارش صنایع، عضو انجمن تولید کنندگان فولاد در پایان، افزود:
بگوییم آهن اسفنجی، گندله، شمش، اسلپ، مقاطع فولادی نبردها و واحدهای نبردی که میلگرد تولید می‌کنند همه بشوند FOB خلیج فارس، به طور مثال، شما یک جا را با یک شاخص و جای دیگر را با یک شاخص دیگر می‌سنجید و هیچ اطلاعات دیگری را بیرون نمی‌دهید که مبنای این محاسبه قیمت گذاری چیست ؟
پس این بورس، بورس کارآمدی که از اسمش استفاده می‌شود نیست، این بورس کالا، بورسی تقلبی و فیک است.
